Zniszczenie, silne zabrudzenie, znaczące zużycie – wiele stanowisk pracy wiąże się z szybszą eksploatacją odzieży pracownika. W takim wypadku firma ma obowiązek dostarczyć zatrudnionym osobom odpowiednie ubranie. Sprawdź, co na ten temat mówią przepisy Kodeksu pracy, co ile należy się odzież robocza i czy pracownik może sam ją kupić.
Podstawy prawne obowiązku zapewnienia odzieży roboczej
Regulacje dotyczące odzieży roboczej i ochronnej znajdują się w art. 237[7] Kodeksu pracy. Nie znajdziemy w nim listy stanowisk, w których pracodawca ma obowiązek zapewnić nieodpłatnie odzież i obuwie do pracy. Zostały za to określone ogólne zasady, którymi właściciel firmy musi się kierować przy ustaleniu, kiedy pracownik musi stosować odzież roboczą i jak ją prawidłowo użytkować.
Kodeks pracy art. 237[7] § 1 – co mówi prawo?
W świetle przepisów Kodeksu pracy, odzież robocza musi zostać zapewniona pracownikom w przypadku, gdy:
- ich własna odzież może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu
- zobowiązują do tego wymagania technologiczne, sanitarne lub przepisy BHP
Odzież robocza dla pracowników musi spełniać wymagania określone w Polskich Normach.
Różnica między odzieżą roboczą a ochronną
Specyficznym rodzajem odzieży dla pracowników jest odzież ochronna. Odzież robocza zapewnia wygodę i profesjonalny wygląd zatrudnionych osób oraz chroni ich prywatne ubranie przed zniszczeniem czy zabrudzeniem. Natomiast odzież ochronna zabezpiecza przed konkretnymi zagrożeniami, które występują w miejscu pracy. W zależności od specyfiki stanowiska, mogą to być substancje chemiczne, promieniowanie, wysokie temperatury, ekstremalne warunki pogodowe czy obrażenia mechaniczne. Takie warunki wpływają też na konieczność dostarczenia obuwia dla pracownika. Ochrona nóg wymaga zastosowania obuwia bezpiecznego zgodnego z określoną klasą bezpieczeństwa.
Polskie Normy i certyfikaty odzieży roboczej
Ubranie pracownicze musi spełniać określone wymogi. Oznaczenia wymaganych certyfikatów znaleźć w Polskich Normach:
Odzież robocza dla pracowników: PN-P-84525:1998
Odzież ochronna dla pracowników: PN-EN ISO 13688:2013-12
Powyższe normy wskazują na podstawowe wymiary, zasady oraz technologię konfekcjonowania ubrania pracowniczego. Znajdują się w nich również wymogi dotyczące właściwości zastosowanych materiałów oraz dodatki wymagane do produkcji.
Alternatywy dla zapewnienia odzieży roboczej
Zgodnie z Kodeksem pracy, ubrania robocze muszą zostać dostarczone pracownikowi nieodpłatnie. Przepisy nie określają, co ile należy się odzież robocza. Z pewnością wymienić należy spodnie, koszulki czy bluzy, które zostały znacząco wyeksploatowane i przez to straciły swoje właściwości lub wygląd pozwalający danej osobie godnie reprezentować firmę.
Ekwiwalent za odzież roboczą – kiedy przysługuje?
Pracodawca może ustalić, na których stanowiskach pracownicy mogą używać własnej odzieży i obuwia roboczego. Wyposażenie to musi jednak spełniać wymogi bezpieczeństwa i higieny pracy. W takim wypadku pracodawca zapewnia pracownikom używającym własnych ubrań odpowiedni ekwiwalent za odzież roboczą. Jego wysokość uwzględnia aktualne ceny rynkowe tego typu ubrań, kurtek itp.
Zgoda pracownika na używanie własnej odzieży roboczej
Używanie własnego ubrania w pracy wymaga zgody pracownika. Wystarczy ustne oświadczenie. Należy jednak pamiętać, że w niektórych przypadkach nie jest to możliwe.
Pracownik nie może używać odzieży własnej jako roboczej na stanowiskach:
- związanych z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych;
- w których praca wiąże się z intensywnym brudzeniem lub skażeniem odzieży roboczej pracownika i obuwia środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, bądź biologicznie zakaźnymi materiałami.
Czy pracownik może sam kupić odzież roboczą? Tak, jest to prawnie dopuszczalne i niesie ze sobą sporo korzyści. Takie ubranie pracownicze z pewnością będzie dobrze dopasowane i odpowiadające konkretnym potrzebom danej osoby.
Obowiązki pracodawcy związane z odzieżą roboczą
Na zakupie odzieży roboczej i obuwia dla pracownika nie kończą się obowiązki pracodawcy. Powinien on przede wszystkim pouczyć zatrudnione osoby o prawidłowym wykorzystywaniu środków ochrony indywidualnej i wskazać okoliczności, w których musi być stosowana. Regulacje te warto zapisać w regulaminie pracy.
Pranie odzieży roboczej – kto za to odpowiada?
Pracodawca samodzielnie zapewnia higienę odzieży roboczej lub – jeśli nie ma takiej możliwości – powierza to zadanie pracownikowi. W drugim przypadku zatrudnionej osobie należy się ekwiwalent za pranie swoich ubrań. Przepisy nie określają, ile powinien wynosić. Obie strony powinny wspólnie ustalić tę kwestię.
Zakaz prania skażonej odzieży przez pracownika
Samodzielne pranie odzieży roboczej przez pracownika jest niedopuszczalne, jeśli ubrania w czasie pracy uległy skażeniu środkami chemicznymi, promieniotwórczymi lub materiałami zakaźnymi biologicznie.
Miejsca przechowywania skażonej odzieży
Jeśli chodzi o skażoną odzież roboczą, obowiązkiem pracodawcy jest przechowywanie jej w miejscu do tego przeznaczonym. Takie ubrania wymagają zastosowania specjalnych metod czyszczenia, dezynfekcji, odpylania itp. Po zakończeniu użytkowania muszą być też odpowiednio zutylizowane.
Podsumowanie – obowiązki pracodawcy i prawa pracownika
Ochrona ciała podczas pracy jest ważnym elementem codziennego BHP. Na wielu pracodawców przepisy nakładają obowiązek dostarczenia odzieży roboczej pracownikom. Gdy występują czynniki niebezpieczne dla zdrowia i życia zatrudnionych osób, konieczna jest odzież ochronna. W większości przypadków pracownik może samodzielnie zarówno zakupić, jak i prać swoje ubrania pracownicze. Należy mu się za to ekwiwalent pieniężny. Dbanie o pracowników i zapewnienie im wysokiej jakości obuwia zawodowego i ubrań to nie tylko obowiązek, ale też podstawa dobrych relacji w firmie i stworzenia zatrudnionym osobom warunków do efektywnego wykonywania swoich zadań.
