Odzież ochronna i robocza to specjalne kategorie ubrań, które mają zapewniać komfort wykonywania pracy oraz chronić przed wynikającymi z niej czynnikami – podstawowymi, jak warunki atmosferyczne lub bardzo specjalistycznymi i zagrażającymi zdrowiu pracownika – np. substancje chemiczne. Podstawą weryfikacji czy odzież BHP realnie wypełnia te kryteria są normy i certyfikaty. Jakie obecnie obowiązują ubrania pracownicze i dlaczego są tak ważne? Wyjaśniamy.
Znaczenie norm i certyfikatów w odzieży roboczej i ochronnej
Normy i certyfikaty odzieży ochronnej mają za zadanie zabezpieczenie pracownika oraz standaryzację wymagań odnośnie ubrań BHP, z których korzysta. Odzież ochronna dla pracowników podlega więc określonym kryteriom, które z jednej strony zapewniają należyty poziom ochrony zdrowia podczas wykonywania obowiązków – z drugiej: są czytelną wytyczną dla pracodawców.
Czym są normy i certyfikaty odzieży ochronnej?
Certyfikaty i normy odzieżowe to gwarancja, że ubranie zostało wyprodukowane zgodnie z określonymi zasadami, a co za tym idzie spełnia powiązane z nimi wymogi. Odzież ochronna zabezpieczająca i obuwie robocze każdorazowo powinny być dostosowywana do specyfiki branży, w której będą używane. Podstawową normą, którą musi spełniać odzież ochronna jest PN-EN ISO 13688:2013-12, która zastąpiła obowiązującą wcześniej – PN-EN 340:2006. Wskazuje ona jednoznacznie, że ubranie spełnia rygorystyczne wymagania w zakresie wytrzymałości oraz zapewniania pracownikowi bezpieczeństwa.
Dlaczego odzież ochronna powinna spełniać normy?
Odzież ochronna musi bezwarunkowo spełniać normy i certyfikaty BHP, ponieważ zgodnie z prawem wpisuje się ona w katalog środków ochrony indywidualnej. Oznacza to, że ubrania BHP wpływają na bezpieczeństwo zdrowia pracownika, który wykonując swoje zadania jest narażony na niebezpieczne czynniki. Odzież ochronną stosuje się do czasu i ustąpienia ryzyka związanego z ich występowaniem.
Jak certyfikacja odzieży ochronnej wpływa na bezpieczeństwo pracy?
Normy odzieży ochronnej potwierdzają, że dany element ubrania zabezpiecza użytkownika poprzez zastosowanie określonych wymiarów, tworzyw, technologii czy dodatków na etapie produkcji. To pewność pracownika, że dostarczana mu odzież chroni przed szkodliwymi czynnikami, na które jest narażony oraz wskazówka dla pracodawcy, że zabezpieczenie, którą zapewnia jest odpowiednie.
Rodzaje odzieży ochronnej i roboczej
Odzież ochronna i robocza to nie to samo – pierwsza kwalifikowana jest w przepisach BHP jako środek ochrony indywidualnej zabezpieczający pracownika przed czynnikami, które zagrażają jego zdrowiu lub życiu – np. odzież gazoszczelna, z kolei druga zabezpiecza np. przed warunkami atmosferycznymi i innymi, niegroźnymi dla zdrowia i życia. Podstawowa klasyfikacja dzieli odzież roboczą na tę, która chroni przed:
- nieszkodliwymi zabrudzeniami,
- uszkodzeniami mechanicznymi o niegroźnych skutkach,
- gorącymi czynnikami o niskim poziomie zagrożenia,
- czynnikami atmosferycznymi.
Odzież ochronna to z kolei znacznie bardziej specjalistyczne ubrania, które podzielić możemy z uwagi na rodzaj zapewnianej ochronę – przed:
- groźnymi dla zdrowia substancjami chemicznymi i biologicznymi,
- temperaturami poniżej -50 st. C,
- płomieniem i temperaturami powyżej 100 st. C,
- promieniowaniem jonizującym,
- ranami postrzałowymi i pchnięciem nożem,
- utonięciem,
- strumieniem pod wysokim napięciem,
- przecięciem przez pilarkę łańcuchową,
- wysokim napięciem prądu elektrycznego.
Podział odzieży ochronnej: kategorie i specjalizacje
Możemy wyróżnić trzy typy odzieży ochronnej:
- najprostsze ubrania, zapewniające ochronę przed podstawowymi i nieszkodliwymi dla zdrowia czynnikami – np. zabrudzeniami środkami czystości, uszkodzeniami mechanicznymi czy warunkami atmosferycznymi;
- ubrania, które mają chronić pracownika przed konkretnym, szkodliwym czynnikiem, z reguły powiązanym ze stanowiskiem pracy. Może to być więc np. ochrona przy spawaniu, odzież ostrzegawcza dla drogowców czy ubrania dekarskie;
- odzież ochronna, a więc bardzo specjalistyczne ubrania BHP, które zabezpieczają przed najgroźniejszymi czynnikami, jak płomienie, skrajnie niskie temperatury, ale także: niebezpieczne substancje czy promieniowanie.
Producenci odzieży ochronnej oferują również konkretne rodzaje ubrań BHP przeznaczonych dla określonych zawodów. Wówczas spełniają one kryteria norm wymaganych w danej specjalizacji – np. ubrania ochronne dla strażaków, które są zgodne z PN-EN 1486 czy odzież dla elektryków, spełniająca normy: PN-EN 60895, PN-EN 1149, PN-EN 50286, PN-EN 61482-1-2, PN-EN 61340.
Odzież robocza BHP: normy i wymagania
Podstawową normą, która reguluje wytyczne tyczące się wszystkich rodzajów odzieży ochronnej jest PN-EN ISO 13688:2013-12. Wskazuje ona ogólne wymagania w zakresie funkcjonalności ubrań, procesu ich zużywania oraz kompatybilności poszczególnych elementów odzieży ze sobą. Reguluje tym samym obowiązki producentów w zakresie wytwarzania takiej odzieży, ale także jej testowania czy znakowania.
Normy prawne dotyczące odzieży ochronnej i roboczej
Odzież ochronna oraz, wchodząca w jej skład, robocza to ubrania, które muszą spełniać ogólne kryteria, jak OEKO-TEX® Standard 100 czy Akredytację OiB oraz szczegółowe – różniące się w zależności od stanowiska i branży, w której mają być użytkowane.
Odzież ochronna: przepisy BHP i minimalne wymagania
Najważniejsze, obowiązujące obecnie normy ogólne to: PN-P-84525:1998 dla odzieży roboczej oraz PN-EN ISO 13688:2013-12 dla odzieży ochronnej. Muszą one także spełniać wymogi Polskich Norm oraz zapewniać pracownikowi wygodę i ergonomię.
Normy na ubranie BHP: jakie są wymagania?
Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca musi zapewnić zatrudnionym w swojej firmie pracownikom profesjonalną odzież roboczą. Czy przepisy regulują, kiedy obowiązek ten należy wypełnić? Owszem – artykuł 237 Kodeksu pracy wskazuje jasno: jeśli w zakładzie pracy zachodzą wymagania BHP, sanitarne lub technologiczne wymagające odpowiedniej odzieży, pracodawca powinien ją zapewnić. Podobnie wygląda sytuacja, kiedy podczas wykonywania czynności zawodowych, prywatna pracownicza odzież może ulec zniszczeniu lub zabrudzeniu. Kiedy pracownik musi stosować odzież ochronną? Zawsze, kiedy jest narażony na kontakt z czynnikami niebezpiecznymi, jak np. woda, ogień, opary, duże natężenie hałasu, elektryczność.
Normy bezpieczeństwa: jak odzież ochronna zapewnia ochronę pracownikowi?
Przepisy BHP dotyczące odzieży ochronnej nie wskazują jednoznacznie na rodzaj ubrań, który należy zastosować – muszą one jednak odpowiadać regulaminowi zakładu pracy, w którym wskazywane są rodzaje ryzyk występujących na danym stanowisku oraz ich stopień. Podstawową funkcją odzieży ochronnej jest odizolowanie pracownika od szkodliwych czynników, na które jest narażony wykonując swoje zadania.
Praktyczne aspekty stosowania odzieży ochronnej i roboczej
Po stronie pracodawcy jest zapewnienie odzieży roboczej i ochronnej, w skład której wchodzić mogą: spodnie robocze, obuwie dla pracownika, bluzy robocze czy kombinezony. Ważna część każdego rodzaju odzieży ochronnej to także akcesoria, jak hełmy, ochronniki słuchu czy okulary. Każdorazowo oprócz wypełniania wymaganych norm muszą one jednak spełniać także kryteria funkcjonalne.
Jak odpowiednia odzież ochronna chroni pracownika?
Odzież dla pracowników dzięki określonej konstrukcji, materiałom oraz właściwościom pozyskanym na etapie produkcji, zabezpiecza przed czynnikami szkodliwymi dla zdrowia. Może ona izolować od nich – np. odzież gazoszczelna lub powstrzymywać ich działanie – np. odzież odporna na czynniki gorące.
Stosowanie odzieży ochronnej na miejscu pracy
Czy pracodawca ma obowiązek zapewnić odzież ochronną? W przypadku występowania czynników ryzyka na stanowisku pracy – tak. Po jego stronie jest także konserwacja, pranie i naprawa ubrań BHP oraz: weryfikacja czy nadal zapewniają właściwości ochronne. Podstawą jest tu regularna wymiana, której podlega odzież robocza. Co ile przysługuje nowa? Przepisy nie określają tego precyzyjnie – okres użytkowania odzieży i obuwia roboczego ustala regulamin zakładu pracy – kiedy jednak ulegną one zniszczeniu pracownik musi otrzymać nowe.
Odzież robocza i obuwie: praktyczne aspekty
Normy dla ubrań BHP to jednak nie wszystko. Dobierając odzież dla pracownika pamiętajmy o tym, że musi ona spełniać podstawowe zasady ergonomii. Powinna być dopasowana rozmiarem, a przy tym umożliwiać zachowanie swobody ruchów podczas wykonywania obowiązków zawodowych, nie zagrażając pracownikowi.
Normy i certyfikaty odzieży roboczej i ochronnej
Pamiętajmy o tym, że ubrania ochronne powinny być oznakowane także odpowiednimi certyfikatami – CE i EAC. Świadczą one nie tylko o spełnianiu przez niego technicznych kryteriów, ale i zapewnianiu wysokiej jakości i zgodności z wymaganymi przepisami.
Certyfikaty odzieży roboczej: co powinny zawierać?
Podstawowym certyfikatem dla odzieży roboczej jest znak CE, który wskazuje na jej zgodność z przepisami obowiązującymi w Unii Europejskiej. Wśród innych popularnych znaleźć można np. OEKO-TEXR® .
Jak odzież ochronna spełnia wymagania certyfikatów?
Podstawą przyznania odzieży ochronnej certyfikatu jest spełnienie norm wskazanych do pracy w określonym zakładzie – np. wskazany już certyfikat CE, EAC, który potwierdza spełnianie wymagań technicznych narzuconych przez Euroazjatycką Unię Celną lub zapewnienia określonych właściwości – np. OEKO-TEXR® Standard 100, który weryfikuje produkty tekstylne na każdym etapie produkcji.
Kluczowe Wskazówki dla Pracodawców: Jak Zapewnić Odpowiednią Odzież Ochronną dla Pracowników?
Każdy pracodawca powinien zapewnić swoim pracownikom odpowiednią odzież ochronną zgodnie z obowiązującymi normami i certyfikatami. Odzież ochronna musi spełniać określone wymagania, aby skutecznie chronić pracowników przed zagrożeniami specyficznymi dla ich branży, np. chemikaliami czy wysokimi temperaturami. Ważne jest również regularne sprawdzanie i wymiana odzieży, aby zachować jej właściwości ochronne. Przestrzeganie tych zasad zwiększa bezpieczeństwo w miejscu pracy i jest zgodne z przepisami BHP.
